Enerji fiyatları, artan tarımsal girdiler ve kur farkı yanı sıra günlerdir süren Rusya – Ukrayna savaşı, yağ fiyatları ve stoğunu olumsuz etkiliyor. Dünya ayçiçek ithalatının yaklaşık yüzde 70’i Rusya-Ukrayna bölgesinde gerçekleşirken, stokların tükenme ve fiyatların daha da artma riskine karşı vatandaşlar marketlerde adeta yağ yarışına giriyor.
Enerji fiyatları, artan tarımsal girdiler ve kur farkı yanı sıra günlerdir süren Rusya Ukrayna savaşı ayçiçek yağı fiyatlarını olumsuz etkiledi. Rusya’nın Ukrayna’yı işgali sonrası iki ülke arasında devam eden savaş, Türkiye’nin ham yağ ithalatını büyük oranda durdurdu.
YAĞ FİYATLARI NEDEN ARTTI?
Ayçiçeği yağı fiyatlarındaki zamlara ilişkin pandemide artan maliyetlere dikkat çekiliyor. Enerji fiyatlarının, artan tarımsal girdilerin ve kur farkının rafa yansıdığını belirtiliyor. Bunun yanı sıra yağın üretiminde kullanılan ham madde, ambalaj artışları gibi tüm bileşenlerde ciddi fiyat artışları yaşandı.
Öte yandan, Rusya’nın Ukrayna’yı işgali sonrası iki ülke arasında devam eden savaş, Türkiye’nin ham yağ ithalatını büyük oranda durdurdu.
Tarım yazarı Ali Ekber Yıldırım’ın aktardığına göre, Rusya’nın limanlarda beklettiği gemiler arasında Türkiye’ye yağ taşıyan gemilerin de olduğu, ithalatın yapılamaması durumunda Türkiye’nin yağsız kalabileceği belirtildi.
Bitkisel Yağ Sanayicileri Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Tahir Büyükhelvacıgil de yaptığı yazılı açıklamasında, stoklarda market rafları dahil 1-1.5 aylık yağ kaldığına dikkat çekmişti. (REUTERS)
BİTKİSEL YAĞ FİYATLARI UÇUYOR
Şubatta en fazla artış, aylık yüzde 8,5’lik artışla bitkisel yağ fiyatlarında oldu. Yıllık bazda ise yüzde 36,8 artan FAO Yağ Fiyatları endeksi, şubatta rekor tazeledi.
Küresel talep artarken arz sorunları yaşanması, bitkisel yağ fiyatlarındaki artışta etkili oldu.
FAO, yağ fiyatlarına ilişkin olarak, dünyanın en fazla palm yağı ihraç eden ülkesi Endonezya’nın ihracatı kısması, Güney Amerika’da soya üretiminde düşüş beklentisi ve Karadeniz’de savaş nedeniyle ayçiçek yağı ihracatında düşüş olacağına dair kaygılara işaret etti.
YAĞ FİYATLARI ZAMLANIR MI?
Bursa Yemek Sanayicileri Derneği (BUYSAD) Başkanı Coşkun Dönmez, Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin, bu iki ülkeden hububat ve ay çekirdeği ithal eden Türkiye’yi olumsuz etkileyeceğinden endişeli olduklarını dile getirdi.
Kendi ölçümledikleri gıda enflasyonunun 1 Ocak’tan bu yana yüzde 18 arttığını ifade eden Dönmez, fiyatların daha da artması tehlikesi olduğuna işaret etti.
Rusya’nın dünyanın önemli petrol ve doğalgaz üreticilerinden biri olduğunu anımsatan, Ukrayna’nın da doğalgaz sevkiyatında kilit ülke konumunda olduğuna dikkat çeken Dönmez, “Maalesef, petrol ve doğalgaz fiyatlarındaki artışın savaş sebebiyle önümüzdeki süreçte de devam etmesi endişesi yaşıyoruz. Enerji fiyatlarındaki artış, ülke ekonomilerine, dolaylı olarak da enflasyona etki ediyor” diye konuştu.
‘OLUMSUZ ETKİLEMESİ KAÇINILMAZ’
Dönmez, Rusya-Ukrayna savaşının her iki ülkeden hububat, bakliyat ve yağlı tohum ithalatı yapan Türkiye’yi olumsuz etkilemesinin kaçınılmaz olduğunu da söyledi.
Türkiye’nin Rusya ve Ukrayna’dan buğday ve ay çekirdeği ithal ettiğini hatırlatan Dönmez, şöyle devam etti:
“Buğday arzında yaşanacak sıkıntı, un ve ekmek fiyatlarını, ay çekirdeği ithalatındaki aksaklık da yağ fiyatlarını etkileyebilir. Gıda enflasyonu zaten sektörümüzün belini büküyor. Şimdi de küresel gelişmelerden kaynaklanan sıkıntılarla karşı karşıyayız. Umarız, tarımsal ürün ithalatında yaşanması muhtemel sıkıntılar, bu ürünler farklı ülkelerden temin edilerek çözülür.” (İHA)
YAĞ ÜRETİMİ YETMİYOR
Tarım ve Orman Bakanlığı verilerine göre ülke mahsulünden elde edilen ayçiçeği yağı yıllık yaklaşık olarak 400-450 bin tonda kalırken, Türkiye ayçiçeği ithalatında ise dünya lideri konumunda. 2021 yılında 820 bin 771 bin tona karşılık 1.1 milyar dolarlık ham ayçiçeği yağı ithal eden Türkiye, ayçiçeği ithalatında ise yüzde 32.4’lük pay ile en yakın takipçisi olan ve ithalatta yüzde 27.8’lik payı bulunan 27 AB ülkesine de fark atmış durumda. Ayçiçeğinde hem ithalatçı hem de ihracatçı konumda olan Türkiye’nin bu dönemde rafine ayçiçeği yağı ihracatı ise 460 bin tona karşılık 707.5 milyon dolar oldu.
YARISI RUSYA’DAN
Bakanlığın Ocak 2022 piyasa raporuna göre, 2019/2020 satış sezonunda 3.3 milyon tonluk ayçiçeği ithalatı gerçekleştirilirken, Türkiye’nin 2020/2021 satış sezonunda ithalatının yüzde 50.6’sı Rusya Federasyonu’ndan yüzde 14.6’sı Ukrayna’dan yüzde 11.5’i ise Bulgaristan’dan yapıldı.
