Uludüz, “Gün içinde aynı anda bir iki üç hatta daha fazla işle meşgulseniz ve bu sırada yoğun bir stres yaşıyorsanız ‘dağınık beyin sendromu’ ile karşı karşıya olabilirsiniz” dedi.
Günümüz şartlarında teknoloji bizi birden fazla işi aynı anda yapmaya zorluyor. Neredeyse bu zamanımızın ‘yeni normali’ haline gelmiş durumda… Elimizdeki telefonlar önümüzde gün boyu açık duran bilgisayarlarımız bizi ister istemez çoklu göreve yöneltiyor, dikkatimizi sürekli dağıtmaya neden oluyor. Peki aynı anda birden fazla işle meşgul olmaya çalıştığınızda beyninizde neler olduğunu hiç düşündünüz mü?
Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Derya Uludüz, beyne çoklu görev yüklemenin zararlarını şöyle sıraladı:
Beynimiz daha az verimli çalışıyor: Beynimiz birden çok görev arasında birinden diğerine geçmek için sürekli vites değiştirdiğinde -özellikle bu görevler karmaşık olduğunda ve yoğun dikkat gerektirdiğinde- daha az verimli hale gelir ve hata yapma olasılığımız artar. Yürürken müzik dinlemek veya TV izlerken çamaşırları katlamak gibi basit ve rutin işlerde bu durum belirgin olmayabilir. Ancak görevler daha karmaşık olduğunda, çoklu görev yapmaya çalışmak hayatımızı olumsuz etkileyebilir hatta tehlikeli bile olabilir. Trafikte araç kullanırken telefonla konuşan kişilerin kaza yapması gibi…
Odaklanma ve konsantrasyonumuz olumsuz etkilenir: Aynı anda ne kadar çok işi bir arada yapmaya çalışırsak, o kadar az başarırız, çünkü odaklanma yeteneğimiz azalır. Bir çalışma, birden fazla işi aynı anda yapmaya çalışan üniversite öğrencilerinin ev ödevlerinin daha uzun sürdüğünü ve ortalama notlarının daha düşük olduğunu gösterdi.
Zihinsel performans azalır: Birden fazla işi aynı anda yapmaya çalışırken bir işten diğerine atlamakla ilişkili artan zihinsel talep nedeniyle daha yavaş bir çalışma hızı ile karşı karşıya kalırız. Odak noktamızı değiştirmek, görevleri hızla bitirmek için otomatik davranışlara güvenmemizi de engeller ve sonuç olarak daha yavaş çalışma eğiliminde oluruz. Çoklu görev performansınızı düşürebilir ve sizi hata yapmaya daha yatkın hale getirebilir.
Stres, anksiyete ve kaygıyı artırır: Aynı anda birden fazla iş yapmak stres hormonu kortizol yanı sıra beyninizi aşırı uyaran ve sizi çabuk yoran adrenalin üretimini artırır. Beyinde birden fazla işi yapmaya çalışma sırasında stres hormonu kortizol yüksekliği bizde kaygıya, agresif ve dürtüsel davranışlara yol açar. Aynı anda telefona cevap veririz, internette bir şeylere bakınırız, e postalarımızı kontrol ederiz. Tüm bunlar beynin farklılık, yenilik ve ödüllendirilme arayışının bir parçasıdır. Bunları yaparken aldığımız haz tek bir görevi yaparkenkinden daha fazladır, hele ki istemeden yaptığımız bir görevse daha da fazla dağılırız. Oysa odaklandığımız tek görevi bitirdiğimizde alacağımız büyük haz ve zevk ödülünü toplamak yerine, dağılarak küçük şekerleri toplayarak boş ödüller alıyoruz. Yani aslında çoklu işler beyninize iyi gelmezken diğer yandan da bağımlılık yaratabiliyor.
Yanlış kararlar almanıza yol açar: Birden fazla görevi aynı anda yapmaya çalışmak çok sayıda karar vermeyi gerektirir. Bu kısa mesaja cevap mı vereyim yoksa görmezden mi geleyim? Bu e-postayı saklayayım mı? Şu an üzerinde çalıştığım şeye devam mı etmeliyim yoksa ara mı vermeliyim? Çok fazla küçük kararların büyük kararlar kadar enerji harcadığı ortaya çıktı. Çok fazla karar vermeye başladığımızda kaybettiğimiz ilk şeylerden biri dürtü kontrolüdür. Bu hızla, çok sayıda önemsiz karar verdikten sonra, önemli bir şey hakkında gerçekten kötü kararlar verebilir hale geliriz. Çoklu görev, problem çözme ve yaratıcı düşünme yeteneğinizi engeller ve iyi çözümler bulma olasılığınızı azaltır.
Daha az üretken olmanıza yol açar: Bir görevden diğerine geçme konusunda iyi olduğumuz için, bunun bizi çoklu görevlerde iyi kıldığını düşünüyoruz. Ancak odağı kaybetme konusunda da harikayız. Araştırmalar, çoklu görevlerin üretkenliğinizi % 40 oranında azalttığını gösteriyor.
Dağınık beyin sendromuna neden olur: Yoğun iş temposu, stres ve baskı altında hissetme, tek bir işe odaklanmak yerine aynı anda çok işi yapmaya çalışma, yetiştirme çabası ile kötü beslenme ve düzensiz uyku dağınık beyin sendromuna yol açıyor. Kişilerde tükenmişlik tablosu ön planda, sürekli yorgunluk hali, konsantre olmakta zorlanma, stresli kaygılı hissetme, uykuya dalma güçlüğü ve diş sıkma yakınmaları görülüyor. Sadece bununla da kalmıyor; unutkanlık, iş performansında düşme, sık sık işinde hatalar yapma başlıyor. Aynı anda birçok işi yapmaya çalışmak yüzeysel düşünmeye, yaratıcılığın azalmasına, sık hata yapmaya, gereksiz bilgiyi eleyememe ve depresif belirtilere neden oluyor. Çünkü beyin bir anda birçok iş yapacak şekilde donanımlı değil ve bunu uzun süre yapmaya çalışmak stresi artırdığı gibi depresyona ve entelektüel kapasitenin azalmasına da yol açıyor.
NE YAPMALIYIZ?
Dağınık beyin sendromundan kurtulmak için aynı anda birçok işi yapmak yerine, programınızı tek bir işi bitirdikten sonra diğer işe geçecek şekilde oluşturmalısınız. Dikkat dağıtıcıları sınırlayın. Bu, çalışmak için daha sessiz bir yer aramak, telefonunuzu kapatmak ve bildirimleri ve alarmları kapatmak anlamına gelebilir. Verimli çalışmanızı engelleyen en büyük etkenlerden biri de; strestir. Stres verici öğelerden uzak durun. Zihniniz, geçmişin bitirilmemiş işleri ya da geleceğin bitirilmeyi bekleyen iş kaygısı arasında kayboluyor ve “an”a odaklanamıyorsanız; “an”da kalmak için egzersizler, nefes çalışmaları yapın. 20 dakika kuralını uygulayın. Görevler arasında sürekli geçiş yapmak yerine, diğerine geçmeden önce 20 dakika boyunca dikkatinizi bir göreve tam olarak vermeye çalışın. Konsantre olmak istediğiniz işi seçin ve baştan çıkarıcı dikkat dağıtıcı unsurları ortadan kaldırın. Kısa aralıklarla çalışarak ne kadar çok şey başaracağınıza şaşıracaksınız. Ama daha da önemlisi, dikkatinizi dağıtan şeyleri engellemek ve uzun süre odaklanmayı artırmak için beyninizi yeniden yapılandırmaya başlayacaksınız. Uzun süre oturmak sağlıksız olduğu için, bu tekniğin bir avantajı da zamanlayıcı sinyalinin her 20 dakikada bir kalkıp hareket etmeyi hatırlatmasıdır. Kesintilerle başa çıkmak için kendinizi 5 dakikalık bir mola ile ödüllendirin. Yine de başa çıkmakta zorlanıyorsanız profesyonel destek alarak bilişsel davranışçıl tedaviler çok işe yarayacaktır.