Küresel şirketler 1991’de Sovyetler Birliği’nin dağılmasından sonra akın ettikleri Rusya pazarından bir bir çekilme kararı alıyor. BP, Shell, Exxon gibi enerji şirketleri, Daimler, Toyota, Ford gibi otomotiv devleri ve Nike, Adidas, Disney gibi pek çok farklı sektörden şirket ülkedeki operasyonlarını sonlandırma kararı aldı.
Ukrayna’nın işgali sonrası, 1991’de Sovyetler Birliği’nin çöküşünün ardından Rusya’da faaliyet göstermeye başlayan küresel şirketler ülkeden çıkmaya başladı.
Dünyanın dört bir yanındaki hükümetlerin Rusya’ya karşı ekonomik yaptırımları artırması, hava sahalarını Rus uçaklarına kapatması ve bazı bankaların SWIFT para mesajlaşma sisteminden çıkartılması sonrası ülkedeki faaliyetlerini sonlandıran şirketlerin listesi her geçen gün uzuyor.
Ayrıca Rublenin değer kaybetmesi ve ekonomik yaptırımlar sonrası Rusya’da faaliyet göstermek, şirketler için sorun yaratmaya başladı. Bazı şirketler faaliyetlerini hem prestij için hem de finansal risklerin devam edemeyecek kadar büyük olduğunu düşündükleri için sonlandırıyor.
30 YILLIK DEFTER KAPANIYOR MU?
1991’de Sovyetler Birliği’nin dağılmasının ardından ülkede özel işletmelere izin verilmesi ve yabancı şirketlerin faaliyet göstermesinin serbestleşmesi sonucu pek çok şirket aradan geçen 30 yılda Rusya pazarına büyük yatırımlar yaptı.
Bu süre zarfında küresel dev şirketler bu coğrafyada büyük fırsatlar gördü ve pazara girdi. 30 yıllık sürede şirketler milyonlarca tüketicinin bulunduğu bir pazarın yanı sıra büyük yer altı kaynaklarına sahip ülkeye adeta akın etti.
Ancak geçtiğimiz hafta Rusya’nın komşusu Ukrayna’yı işgal etmesiyle birlikte bu eğilim tersine döndü. Enerji ve otomotiv başta olmak üzere pek çok dev şirket ülkedeki operasyonlarını sonlandırma kararı aldı. Bazı şirketlerse henüz karar aşamasında.
Bu kararın arkasında tedarik zincirlerinin zora girmesi, SWIFT yasağı nedeniyle finansal işlem yapmanın zorlaşacak olması ve şirketlerin Rusya’ya uygulanan ekonomik yaptırımlara verdiği destek yatıyor.
İşte Rusya operasyonlarına son vermeye hazırlanan küresel devler:
ENERJİ SEKTÖRÜ
Rusya’nın en büyük yabancı yatırımcısı olan petrol şirketi BP, pazar günü yaptığı sürpriz duyuruyla devlet kontrolünde bulunan Rosneft’teki yüzde 20’lik hissesinden çıkacağını duyurdu. Bu kararın ardından edilecek zararın büyüklüğünün 25 milyar doları bulabileceği tahmin ediliyor. Karar ayrıca şirketin küresel petrol ve gaz üretimini üçte bir oranında azaltabilir.
Bir başka petrol devi Shell de Rusya’nın ‘anlamsız askeri saldırganlık’ içinde bulunduğunu belirterek, Sahalin-II sıvılaştırılmış doğal gaz tesisi ve Almanya’nın geçen hafta engellediği Kuzey Akımı 2 boru hattı projesindeki payı da dahil olmak üzere Gazprom’la olan tüm ortaklıklarına son verdi. Her iki proje de yaklaşık 3 milyar dolar değerinde.
Birleşik Krallık Enerjiden Sorumlu Devlet Bakanı Kwasi Kwarteng, pazartesi günü Shell İcra Kurulu Başkanı Ben van Beurden ile bir araya geldi ve bu hareketi memnuniyetle karşıladığını belirtti. Kwarteng Twitter’dan, “Shell doğru kararı verdi. Artık İngiliz şirketlerinin Rusya’yı izole etmesi güçlü bir ahlaki zorunluluk. Bu işgal Putin için stratejik bir başarısızlık olmalı” açıklamasında bulundu.
Exxon Mobil de salı günü Rusya’daki gaz üretim sahası Sahalin-1’deki operasyonlarını durduracağını söyleyerek toplu göçe katıldı.
OTOMOTİVCİLER DE RUSYA’DAN ÇIKIYOR
Ülkeden çıkan şirketler enerji devleri ile sınırlı değil. Sanayi sektöründe de küresel devler ülkeyi terk etmeye başladı. Dünyanın en büyük ticari araç üreticilerinden biri olan ve Daimler Truck, bir sonraki duyuruya kadar Rusya’daki ticari faaliyetlerini durduracağını açıkladı.
Ayrıca otomotiv sektöründe faaliyet gösteren Volvo da Rusya’da satış ve üretimi durdurduklarını duyurdu. Motosiklet üreticisi Harley-Davidson, Rusya’daki işini askıya aldığını söyledi. Hindistan menşeili Tata Motors şirketine ait olan Jaguar Land Rover Automotive, lüks araçlarının Rusya’ya teslimatını durdurdu.
General Motors da, tedarik zinciri sorunları ve bir dizi dış faktöre bağlı olarak Rusya’ya yapılan sevkiyatları durdurduğunu söyledi. Ford da salı günü yaptığı açıklamada Rusya’daki operasyonları askıya aldığını açıkladı.
Japonya’nın en büyük otomobil üreticileri de salı günü bu dalgaya katıldı. Toyota 4 Mart’tan itibaren St. Petersburg’daki tesisinde üretimi durdurduğunu ve Rusya’ya araç sevkiyatını durduracağını duyurdu. Mitsubishi ise Rusya’da faaliyet gösterme riskini değerlendirmek için toplanacak.
FİNANS, TEKNOLOJİ, MODA VE SİNEMA DEVLERİ
Otomobil ve enerji endüstrisinin dışında da pek çok şirket operasyonlarını geri çekiyor.
Ödeme sistemleri Mastercard ve Visa da uluslararası yaptırımlara uymak için ödeme ağlarından belirli Rus faaliyetlerini engellediklerini söyledi.
Apple ve Nike salı günü Rusya’daki satışları durdurma planlarını açıkladı. Walt Disney, WarnerMedia ve Sony Pictures da Rusya’da yeni film gösterimlerini askıya aldı.
Bunların yanında dev şirketlere hizmet veren küresel hukuk ve danışmanlık şirketleri de ülkeyi terk ediyor. KPMG, Baker McKenzie, Allen & Overy gibi hukuk ve danışmanlık şirketleri ülkedeki müşterilerini bırakacağını açıkladı.
Yatırım şirketi Morningstar’ın sektör stratejisti Allen Good konu ile ilgili, “Çıkışlarla ilgili daha fazla duyuru görürseniz şaşırmam” yorumunda bulundu.
