Restoranlar Alarm Veriyor! Fahiş Fiyat Algısı Sektörü Nasıl Vuruyor?

Yeme-içme sektörü, son dönemde artan enflasyon, yükselen enerji ve kira maliyetleri ile zorlu bir mücadele veriyor. Tüketicinin alım gücündeki azalma, işletmeleri menü fiyatlarını maliyetlere göre belirlemek zorunda bırakırken, kamuoyunda oluşan "fahiş fiyat" algısı bu zorunlu dengeyi göz ardı ediyor. İstanbul Ticaret Odası (İTO) 17. Restoranlar ve Yiyecek İçecek Komitesi Başkanı Ebru Koralı, "Fiyatlar keyfi değil, maliyetin yansıması. Pahalı kavramının algısı mutlaka değişmeli" diyerek sektörün yaşadığı sıkıntıları dile getiriyor.

Restoran Sektörü Kapanma Tehlikesiyle Karşı Karşıya

Türkiye ekonomisi, özellikle son iki yıldır ciddi bir daralma sürecinden geçiyor. Yüksek enflasyon, dalgalı döviz kurları, artan enerji ve kira maliyetleri ile birlikte tüketici harcamalarındaki sert düşüş, birçok sektörü olduğu gibi yeme-içme sektörünü de derinden etkiliyor. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) verilerine göre sadece 2023 yılında 2 bin 136 lokanta faaliyetini sonlandırdı. Bu, kapanan toplam şirketlerin yüzde 8,25'ini oluşturuyor. 2024 verileri ise daha da endişe verici. Kurulan şirket sayısı yüzde 10,2 azalmışken, kapanan şirket sayısı yüzde 21,4 artış göstermiş durumda.

Öte yandan, 'IPSOS Consumer Touch 2024' raporu da halkın alım gücündeki düşüşü net bir şekilde ortaya koyuyor. Katılımcıların yüzde 51'i gelirinin asgari ücret düzeyinde ya da altında olduğunu belirtirken, yüzde 68'i harcamalarını kısma yoluna gittiğini ifade ediyor. Bu tablo, restoranların karşı karşıya olduğu zorluğun yalnızca işletme tarafında değil, tüketici tarafında da ne denli ciddi olduğunu gösteriyor.

'Fahiş Fiyat' Algısı Gerçeği Yansıtıyor mu?

Son dönemde restoran menülerine dair kamuoyunda sıkça dile getirilen 'fahiş fiyat' eleştirileri, sektörün gerçek maliyet dinamiklerinden bağımsız şekilde şekilleniyor. Oysa bu işletmelerin karşı karşıya kaldığı mali yük düşünüldüğünde çok daha yüksek. Enflasyonun iki katı olarak artış gösteren gıda fiyatları, enerji ve kira giderleri, artan personel maaşları, sosyal güvenlik giderleri ve vergiler gibi birçok kalem doğrudan menü fiyatlarına yansımak zorunda kalıyor. Hatta birçok işletmede personel maliyetinin toplam giderin yüzde 50'sini aştığı da biliniyor. Üstelik çalışanlar da ücretlerinden memnun değil. Bu noktada, restoranların fiyat belirleyicisi değil, ekonomik sistemin içinde hayatta kalmaya çalışan işletmeler olduğunu belirtmek gerekiyor. Sektör temsilcileri, menü fiyatlarının da çoğu zaman bir tercih değil, bir zorunluluğun sonucu olduğunun altını çiziyor.

İstanbul Ticaret Odası 17. Restoranlar ve Yiyecek İçecek Komite Üyesi Yücel Özlap konuyla ilgili şunları söylüyor: "Mevcut döviz kuru dikkate alındığında Türkiye’deki Big Mac fiyatları dolar bazında bu seviyeyi aşmış durumda. Bu da Türkiye'nin Big Mac Endeksi sıralamasında üst sıralarda yer almasına yol açıyor. Aslında bunun sebebi maalesef artan maliyetlerin sonucu olarak öne çıkıyor."

Sektör Temsilcilerinden Çağrı: Acil Destek Bekliyoruz

Restoranların enflasyonist ortamda sadece bir 'sonuç' olduğuna vurgu yapan İstanbul Ticaret Odası 17. Restoranlar ve Yiyecek İçecek Komitesi Başkanı Ebru Koralı, sektörün içinde bulunduğu durumu şu sözlerle özetliyor:

• "Sektörümüzde sürdürülebilirliğin sağlanabilmesi için, fiyat politikalarının yeniden değerlendirilmesine ve güncellenmesine ihtiyaç duyuluyor."
• "Enerji maliyetlerindeki artış, kira bedelleri, personel giderlerindeki yükseliş ve gıda fiyatlarındaki dalgalanmalar menü fiyatlarımıza doğrudan yansımakta; bu da kamuoyunda 'fahiş fiyat' algısına yol açmakta."

Koralı ayrıca, sektördeki daralmanın istihdam kayıplarına yol açabileceğine de değinerek, acil finansal destek mekanizmalarının ve istihdamı koruyucu tedbirlerin hayata geçirilmesi gerektiğine dikkat çekiyor.