Rusya’nın Ukrayna’yı işgali sekizinci gününde şiddetli çatışmalara sahne olurken, tüm dünyadan tepkiler yükselmeye devam ediyor. AB ve ABD başta olmak üzere birçok ülke Rusya’ya yönelik yaptırımlarını sertleştirirken, bazıları ise Putin’in yanında yer aldı. Ekonomik yaptırımlardan çekinerek tarafsız kalmayı seçen ülkeler de hesaba katıldığında Putin’in destekçileri hiç de azımsanabilecek sayıda değil…
Rusya’nın Ukrayna’yı işgali sekizinci gününde şiddetli çatışmalarla sürüyor. Önceki gün Birleşmiş Milletler tarafından düzenlenen acil bir oturumda Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Ukrayna’yı işgali kınanırken, birliklerinin derhal geri çekmesini isteyen yeni bir karar da alındı. 141 ülkenin yer aldığı oturumda büyük çoğunluk Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy’e destek verirken, dört ülke Rusya ile birlikte karara karşı oy kullandı, 35 ülke ise çekimser kaldı.
İnsan hakları ihlalleri ve savaş suçları ile gündeme gelen Kuzey Kore, Belarus, Eritre ve Suriye, Putin’in lehine oy kullanırken, Rus lidere desteklerini de açıklamalarıyla yineledi.
Diğer ülkeler ise Rusya ile ilişkileri bozma korkusuyla çekimser kalarak veya oy kullanmayı reddederek diplomatik bir ipte yürümeye kararlılıklarını sürdürdü. Bu ülkeler arasında kuşkusuz en çok dikkat çekenleri Çin, Hindistan ve Pakistan oldu. Ciddi ekonomik sıkıntılarla karşılaşmak istemeyen bu üç ülke ticari bağlarını da koruyabilmek adına Putin’i kınamayı reddetti.
İşgal boyunca Putin’i destekleyen Venezuela gibi diğerleri, ödenmemiş ücretler nedeniyle BM oy haklarını kaybettikten sonra desteklerini göstermekten geri kaldı…
PUTİN’E DESTEK OLAN ÜLKELER
BELARUS: Komşu ülkeler Belarus ve Rusya, yıllardır sadece bir kara sınırından fazlasını paylaşıyor. İkisi de eski Sovyet bloğundan gelen iki ülkenin önemli ekonomik ve siyasi bağları bulunuyor. Rusya, Belarus’un dış ticaretinin yüzde 48’ini oluşturuyor.
Öte yandan, Belarus lideri Alexander Lukashenko ile Putin’in yakınlığı da bilinirken, Rus liderin görevden alındıktan sonra Lukashenko’ya yeniden göreve gelmesi için destek olduğu, o yüzden de Putin’e borçlu hissettiği belirtiliyor.
ABD’li bir yetkili, Belarus’un savaşta Rusya’ya katılacağını da iddia etmişti.
SURİYE:
Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad, Putin’i Ukrayna’yı işgali ile olarak överken, Rusya’nın eylemleriyle ilgili Batı’nın ‘histerisini’ kınadı.
Putin’in inkar ettiği kimyasal silahlar nedeniyle savaş suçları işlemekle suçlanan Suriye lideri, Ukrayna’daki olayları ‘Sovyetler Birliği’nin dağılmasından sonra dünyada kaybedilen tarihin düzeltilmesi ve dengenin yeniden kurulması’ olarak niteledi.
Esad, “Suriye, Rusya Federasyonu’nun yanındadır” diye de ekledi.
Rusya ve Suriye, daha önce Suriye’nin bağımsızlığını destekleyen Sovyetler Birliği döneminden beri güçlü ilişkilere sahip. Putin’in Suriye’deki iç savaşta Esad’ı desteklemesi ile ikili arasındaki ittifak da son dönemde epeyce güçlendi.
KUZEY KORE:
Kuzey Kore, Pazartesi günü Rusya’nın Ukrayna’yı işgali konusundaki sessizliğini bozarak, ABD ve Batı’yı ‘hegemonik politikalar’ ve ‘soytarılık’ ile suçladı.
Rusya’nın saldırısına ilişkin ilk resmi açıklamasında Kuzey Kore Dışişleri Bakanlığı, Batı’nın ‘iktidarı kötüye kullanmaktan’ dolayı suçlu olduğunu söyledi.
Kuzey’in resmi KCNA haber ajansı, dışişleri bakanlığına atıfta bulunarak, “Ukrayna krizinin temel nedeni; ABD ve Batı’nın kendilerini diğer ülkelere karşı eli açık ve yetkiyi kötüye kullanan hegemonik politikasında yatmaktadır” dedi.
Kuzey Kore, Washington ve müttefiklerini, yasal olarak desteklenen güvenlik güvencelerini garanti etmek için “Rusya’nın makul ve meşru taleplerini görmezden gelmekle” suçladı.
ERİTRE:
Doğu Afrika’da yer alan Eritre’de devlet başkanı Isias Afwerki göreve geldiği 1993 yılından beri hiç seçim yapılmadı. İnsan hakları sicili olarak dünyada en gerilerde yer alan ülkede basın özgürlüğü neredeyse yok ve siyasi mahkumlara işkence uygulandığı biliniyor.
Afwerki, Başkan Şi döneminde Uygur Müslümanlarının istismarını kınamayı reddetmesinin ardından geçen yıl Çin ile yeni işbirliklerine imza attı.
Rusya, kıtada daha fazla tutunmak için ülkede bir askeri üs inşa etmeyi de düşünüyor. Ortaklık, Kızıldeniz’in stratejik limanlarını kullanmak isteyen Rusya ile karşılıklı olarak faydalı olarak nitelendiriliyor ve “Eritre, onlarca yıllık izolasyondan sonra küresel bir süper gücün desteğini kazandı.” şeklinde yorumlanıyor.
VENEZUELA
Kremlin’e göre, Venezuela lideri Nicolas Maduro Salı günü Putin’e ‘güçlü destek’ teklif etti. Geçen hafta da Venezuela dışişleri bakanlığı Rusya’nın uyguladığı şiddetten ABD’yi sorumlu tutmuştu.
Yapılan açıklamada, “Bolivarcı Venezüella Cumhuriyeti, Ukrayna’daki krizin kötüleşmesinden duyduğu endişeyi dile getiriyor ve ABD’nin cesaretlendirdiği NATO’nun Minsk anlaşmalarını alaya almasından ve ihlal etmesinden yakınıyor.” ifadeleri kullanılmıştı.
Ancak Çarşamba günü ülke, ödenmemiş ücretler nedeniyle oy haklarını kaybettiği için BM’de Putin’e desteğini gösteremedi ve oy kullanamadı. BM, Venezuela’ya oy haklarını geri kazanması için 30 milyon sterlin ödemesini şart koşmuştu.
SAVAŞTA TARAFSIZ KALAN ÜLKELER
ÇİN:
Çin’deki Komünist Parti tarafsız kalma amacıyla Rusya’ya veya Ukrayna’ya çok fazla destek vermekten kaçınmaya çalışsa da Rusya ve Çin’in uzun yıllardır sıkı müttefik olduğu aşikar.
Geçen hafta Çin, Rusya’nın işgalini kınayan BM Güvenlik Konseyi kararına oy vermekten kaçınmaya karar veren birkaç ülkeden biriydi.
Çin, Putin’in ordusunun yoğun saldırılarına rağmen Rusya’nın Ukrayna’daki eylemini ‘istila’ olarak adlandırmayı veya Kremlin’i eleştirmeyi şimdiye kadar reddetti.
Pekin ayrıca, savaşı durdurmak amacıyla Batı tarafından uygulanan kapsamlı yaptırımlara rağmen, Moskova’ya ekonomik bir destek olarak buğday ithalatı kısıtlamalarını kaldırarak Moskova’ya yaptırımları kıran bir can simidi daha attı.
HİNDİSTAN:
Narendra Modi’nin hükümeti de BM oylamalarında çekimser kalarak, Rusya ile ilişkileri dengede tutmaya çalıştı.
Hindistan, Rusya’nın eylemlerini açıkça kınamadı veya bir işgal olarak nitelendirmedi ancak Putin’e açıkça bir destek de dile getirmedi. Hindistan’daki Rus büyükelçiliği tutumlarını memnuniyetle karşılarken, “Hindistan’ın BMGK’daki oylamadaki bağımsız ve dengeli konumunu çok takdir ediyorum.” dedi.
Rusya ile Hindistan’ın iyi ilişkileri Sovyet dönemine dayanırken, Rusya, Hindistan’ın en büyük silah tedarikçisi olmaya devam ediyor.
KÜBA:
Venezüella gibi Küba da Rusya’ya bağlılık sözü vererek suçu ABD ve Batı’ya attı. Ancak, Küba, BM oylamasında Rusya lehine oy kullanmak yerine çekimser kalmayı seçti. Ülke, diplomatik bir çözüm çağrısı yaparken ABD’yi ‘NATO’nun Rusya Federasyonu sınırlarına doğru aşamalı genişlemesini’ empoze etmekle eleştirdi.
Venezüella Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, ‘ABD hükümeti haftalardır Rusya’yı tehdit ediyor ve uluslararası toplumu Ukrayna’nın ‘yaklaşan büyük bir istilasının’ tehlikeleri konusunda manipüle ediyor.’ ifadeleri kullanıldı.
Küba ve Rusya, Sovyetler Birliği’nden bu yana, Küba Füze Krizini ateşleyen Nikita Kruşçev tarafından oraya balistik füzeler yerleştirildiğinden beri yakın ilişkiler içindeydi. Fidel Castro liderliğindeki 1959 Küba Devrimi’nden sonra, yeni Marksist-Leninist yönetim Sovyetlerle yakın bir ittifak arayışına girmişti.
Küba, 2014 ilhakı sırasında Kırım’ı Rusya’nın bir parçası olarak tanıyan ülkeler arasında da yer aldı.
PAKİSTAN:
Pakistan, bu hafta başlarındaki işgalden bu yana Rusya ile yeni bir ticaret anlaşmasını imzalayarak Putin’i destekleyen ilk büyük ülke oldu.
Eski bir kriket oyuncusu olan Başbakan Imran Khan, geçen Perşembe günü Rusya Devlet Başkanı ile görüştükten sonra, ülkesinin Rusya’dan yaklaşık 2 milyon ton buğday ve doğal gaz ithal edeceğini söyledi.
Rusya’nın uluslararası tecrit ve ekonomisini felç eden bir dizi yaptırımla karşı karşıya olmasına rağmen, Khan, Pakistan’ın ekonomik çıkarlarının ‘gereği olduğunu’ söyleyerek Kremlin’i savundu.
Pakistan işgalle ilgili endişelerini dile getirdi, ancak BM oylamasında tarafsız kalmayı tercih etti.
ORTA ASYA ÜLKELERİ:
Kazakistan, Özbekistan, Tacikistan, Türkmenistan, Ermenistan ve Kırgızistan milletleri Rusya ile Ukrayna arasındaki savaşın en başından beri dışında kalmaya çalıştılar. Ülkeler Rusya ile stratejik ortaklıklar sürdürüyorlar, ancak hükümetlerinden hiçbiri işgali destekleyecek açıklamalarda bulunmadı.
Türkmenistan ve Özbekistan Çarşamba günü oy kullanmayı reddederken, diğer ülkeler çekimser kaldı.
MALİ VE ORTA AFRİKA CUMHURİYETLERİ:
Ukrayna lideri Zelenskiy’i öldürecekleri de iddia edilen suikast timi Wagner Grubu paralı askerlerinin Afrika’daki varlığı, Mali ve Orta Afrika Cumhuriyeti’nde Rus yanlısı eylemlere de neden oldu. Macron, paralı askerlerin Mali’nin iktidardaki cuntasıyla bir anlaşma yaptığından şüpheleniyordu.
Mali’de destekçilerin Rus bayrakları sallamasıyla protestolar patlak verdi ve hükümet Putin’i kınamayı reddetti.
GÜNEY AFRİKA:
Güney Afrika Uluslararası İlişkiler ve İşbirliği Bakanlığı geçen hafta Rusya’ya askerlerini geri çekmesi ve Ukrayna’nın egemenliğine ve bütünlüğüne saygı duyması çağrısında bulundu. Ancak Başkan Cyril Ramaphosa, daha tarafsız bir duruş sergilemek isteyerek ifadeyi ‘şimdilik’ fiilen iptal etti.
Güney Afrika krizde genel olarak tarafsız bir rol üstlendi. Bu durum da, Güney Afrika’yı Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika’dan oluşan büyük yükselen ekonomilerin BRICS bloğu ile uyumlu hale getirdi.