SSCB açılımı olan Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği, Vladimir Lenin önderliğindeki Bolşeviklerce 1917 Ekim Devrimi’yle devrilmesinden sonra 1922 yılında kuruldu. 1991 yılına kadar varlığını sürdüren SSCB, bünyesindeki cumhuriyetlerin bağımsızlığını kazanmalarıyla 26 Aralık 1991’de dağıldı.
Birinci Dünya Savaşı sonuçları arasında en önemlilerinde biri de SSCB oldu. 1917 Ekim Devrimi’nden sonra 70 küsur yıl ülkeler arasındaki dengeleri etkileyen Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği kuruldu. Birlik, on beş cumhuriyetten oluşuyordu ve dağıldığı 1991 yılında nüfusu 293 milyondu.
SSCB NEDİR, AÇILIMI NE?
SSCB resmî adıyla Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği olarak biliniyor. SSCB, Petrograd’daki geçici hükûmetin Vladimir Lenin önderliğindeki Bolşeviklerce 1917 Ekim Devrimi’yle devrilmesinden sonra 1922 yılında kurulan ve 1991 yılına dek varlığını korudu.
Avrupa’da doğu, Asya’da kuzey kesimlere kadar ulaşan SSCB, 2. Dünya Savaşı sonrasında 22.403.000 km²’lik yüzölçümüyle dünyanın en büyük ülkesi konumunda yer alıyordu.
Sovyetler Birliği’nin batısında Norveç, Finlandiya, Baltık Denizi, Polonya, Çekoslovakya, Macaristan ve Romanya, güneyinde Karadeniz, Türkiye, İran, Afganistan, Çin, Moğolistan ve Kuzey Kore yer alıyordu. Kuzey ve doğu sınırlarını ise Arktik Okyanusu ve Büyük Okyanus çiziyordu. Birliğin başkenti Moskova, para birimi ise Sovyet rublesiydi.
SSCB HARİTASI
SSCB NEDEN DAĞILDI?
1991 yılının sonunda Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği resmen dağıldı.
Birliğin dağılmasıyla bağımsızlığını ilan eden 15 cumhuriyetten 12’si bir araya gelerek Bağımsız Devletler Topluluğu’nu oluşturdu.
Durdurulamayan bu parçalanma süreci, 1985 yılında Mihail Gorbaçov’un birliğin başkanı olmasıyla bu süreci durdurmak için yeni önlem paketleri ortaya atılmasına yol açmıştı. Temelde Glasnost (açıklık) ve Perestroyka (yeniden yapılandırma) olarak kendini gösteren bu politikalar bazı ekonomik, sosyal ve siyasal hakların verilmesi ve bu konularda daha esnek bir yönetim anlayışının benimsenmesi prensibini içeriyordu. Ancak bu politikalar zaten parçalanmakta olan birliği bir arada tutmaya yetmedi. Aksine, süreci hızlandırıcı etki yaptı. Glasnost ve Perestroyka’nın sağladığı özgürlük ortamından yararlanan tüm bastırılmış görüşler daha rahat çalışabilecekleri göreceli olarak liberal ortama kavuştular. Bu durumdan rahatsız olan ve Sovyetler’in eskisi gibi yönetilmesini savunan bazı generaller ve politbüro üyeleri Mihail Gorbaçov’a karşı darbe girişiminde bulundu. Boris Yeltsin tarafından engellendiği ileri sürülen bu darbe, birliğin birkaç ay içinde parçalanmasına yol açtı. Aralık 1991 yılında bir araya gelen Belarus, Ukrayna ve Rusya başkanları Sovyetler Birliği’ni feshettiklerini ve bunun yerine Bağımsız Devletler Topluluğu’nun kurulduğunu karara bağladılar.1917’de temelleri atılan ve 1922’de kurulan Sovyetler Birliği’nin dağılması ve yerini Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT)’na bırakması dönemin en önemli olaylarındandır.
1980’li yılların sonuna gelindiğinde Sovyetler Birliği’nin batı bloğu ile girdiği silahlanma yarışından mağlup bir şekilde ayrıldığı artık açıktı. Öyle ki bu amansız yarış Sovyetler’in ekonomisinde tamiri imkânsız büyük yaralar açmış, birliğin parçalanmasındaki en önemli unsuru oluşturmuştur.
ESKİ SOVYET ÜLKELERİ HANGİLERİ?
Sovyetler Birliği’nin Aralık 1991 tarihinde dağılması sonucu ortaya çıkan 15 bağımsız ülke oldu. SSCB dağılmasıyla ortaya çıkan ülkeler şu şekilde;
Avrasya
Rusya
Baltık ülkeleri
Estonya
Letonya
Litvanya
Doğu Orta Avrupa
Belarus
Moldova
Ukrayna
Güney Kafkasya
Azerbaycan
Ermenistan
Gürcistan
Orta Asya
Kazakistan
Kırgızistan
Özbekistan
Tacikistan
Türkmenistan
