Ukrayna krizinin genel olarak Türkiye ekonomisine, özel olarak da doğalgaz, buğday ithalatı ile turizm, ihracat ve kur korumalı mevduata olası etkileri ne olacak? Dr. Murat Kubilay, sozcu.com.tr’ye değerlendirdi.
NATO ile Rusya arasındaki Ukrayna krizinde dün yeni bir aşamaya geçilirken, krizin büyümesinin tüm dünyayla birlikte Türkiye ekonomisini de olumsuz etkilemesi bekleniyor.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in dün Ukrayna’nın doğusundaki ayrılıkçı bölgeleri tanıması ve Rus tanklarının bu bölgelere girmeye başlaması üzerine küresel piyasalarla birlikte Türkiye’de de sarsıntı hissedildi.
Uzun süredir 13,60 civarında hareket eden dolar/TL, bu sabah 13,80’i görürken, sabah saatlerinde kayıpların yüzde 3’e yaklaştığı Borsa İstanbul’da BIST 100 endeksi daha sonra kayıplarının bir kısmını geri aldı.
Yıl başında 77 dolar olan Brent petrolün varil fiyatı bugün 100 dolara dayandı.
Ekonomist Dr. Murat Kubilay, krizin Türkiye’ye olası etkilerini sozcu.com.tr’ye anlattı.
‘İTHALAT FATURASI ARTACAK’
“Ukrayna krizi Türkiye’yi birçok alanda sıkıntılı duruma sokacak” diyen Kubilay, doğalgaz ve buğdayda tedarik değil fiyat artışı kaynaklı sorun yaşanabileceğine işaret etti.
“En büyük endişe doğalgaz tedariki olsa da Rusya’nın Türkiye ilişkileri korumak istemesi ve bu ülkenin de döviz ihtiyacı içinde olması nedeniyle bir sıkıntı muhtemelen yaşanmayacak” diyen Kubilay, buğday ithalatı konusunda da “Rusya dünyadaki başlıca buğday üreticisi ve Türkiye en büyük müşterilerinden. İnsani nedenlerle buğday satışında da sorun olması az ihtimalli” dedi.
Yaşanan gerginlikler küresel doğalgaz ve buğday fiyatlarını etkileyeceği için, mal akımı devam etse dahi, Türkiye’nin ithalat faturasının artacağını vurgulayan Kubilay, “Krizin yükselmeye başladığı son 2 aylık dönemde petrol fiyatındaki artış da bu duruma işaret ediyor” ifadelerini kullandı.
EN BÜYÜK RİSK TURİZMDE
2021’de Türkiye’nin ihracatının Ukrayna’ya 2,9 milyar dolar ve Rusya’ya da 5,6 milyar dolar olduğunu hatırlatan Kubilay, “Bu iki ülkenin krize girmesi, yaptırımlardan ötürü ihracat engeliyse karşılaşılması veya nakliye ile ulaşım sorunu çekilmesi halinde ihracatımız da azalacak” dedi.
“En büyük risk ise turizmde, çünkü kur korumalı mevduata dayandırılan ve örtülü rezerv satışlarıyla döviz kuru istikrarının sağlandığı yeni ekonomik modelin temelinde cari fazla vermek ve onun da altında turizmden yüksek gelir elde etmek yatıyor” diyen Kubilay, “2021’de Rusya’da 4,7 milyon, Ukrayna’dan da 2,1 milyon turist ağırlamıştık. Mevcut koşullar altında, pandemi etkisinden ayrı olarak, bu iki ülkeden de beklenen ziyaretçi gelmeyecek. Haliyle döviz kuru ve yapay bir şekilde düşük tutulmaya çalışılan faiz oranlarında yukarı yönlü baskı artacak” değerlendirmesinde bulundu.
HER 4 TURİSTTEN 1’İ RUSYA VE UKRAYNA’DAN
Kültür ve Turizm Bakanlığı verilerine göre, Türkiye, 2021’de 24,7 milyon yabancı turist ağırlarken, bunun 4,7 milyonu Rusya’dan, 2,1 milyonu ise Ukrayna’dan geldi.
2021’de Türkiye’ye gelen toplam yabancı turist sayısı içinde Rusya ve Ukrayna’nın payı, yüzde 27,34’e ulaştı. Bu oran, 2020’de yüzde 24,55, 2019’da yüzde 19 idi.
Bu iki ülkedeki kriz ve Türkiye’nin bu ülkelerle yaşayabileceği gerilimler, geçen yıl 24,5 milyar dolar olan ve bu yıl çok daha yüksek seviyeler hedeflenen Türkiye’nin turizm gelirleri açısından da risk teşkil ediyor.
ENERJİ FATURASI CARİ DENGEYİ BOZUYOR
2022 yılı Ocak ayında dış ticaret açığı, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 240,7 artışla 10,4 milyar dolara yükselmişti.
Enerji ürünlerinin de içinde yer aldığı hammadde (ara malları) ithalatının bu dönemde yüzde 70,7 artışla 23,5 milyar dolara yükselmesi, dış ticaret açığındaki artışta etkili olmuştu.
2020’de 28,9 milyar dolara gerileyen Türkiye’nin enerji ithalatı için gösterge olan ‘mineral yakıtlar, mineral yağlar’ kalemindeki ithalat faturası, 2021’de yüzde 74,62 artışla 50,5 milyar dolara yükselmişti.
100 dolara dayanan petrol fiyatları ve doğalgazda fiyatların yüksek seyretmesi, 2022’de Türkiye’nin enerji ithalat faturasının daha da yükselmesine neden olacak.