Geçen yıl çiftçilerin batık kredi miktarı azalırken, bankalara olan toplam kredi borçları ise arttı. Bunun nedeninin, borcu borçla kapatmaları, kendi deyimleriyle ‘borca takla attırarak üretime devam etmeleri’ olduğu belirtiliyor. Eşinin, çocuğunun üzerine kredi çekerek kendi borcunu kapamaya çalışan çiftçileri ise bekleyen bir tehlike var: İpotek edilen arazilerine bankalarca el konulma işlemi hızlanabilir.
Kredi kullanmazsa üretim yapamayacak hale getirilen, borçla ürettiğini çoğu zaman maliyetine bile satamayan, tüccarın insafına bırakılan, iç piyasada fiyatlar artınca da ithalatla terbiye edilen çiftçi çaresiz. Üretime devam edebilmek için borcu borçla kapattığı kısır döngünün içinden çıkamıyor.
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) verilerine göre, çiftçiler 2022’ye 167.7 milyar liralık borçla girdi. 2021 Ocak’ta 132.1 milyar TL olan toplam nakdi krediler 2021 Aralık’ta 167.7 milyar TL’ye yükseldi.
Ancak bu yalnızca bankalara olan borç… Tarım Kredi Kooperatifleri ve özel sektöre olan borçla birlikte çiftçinin toplam borcu 2022 yılı başı itibarıyla 225 milyar TL’nin üzerinde.
Toplam borçluluk artarken batık kredilerdeki azalış ise dikkat çekiyor. BDDK verilerine göre, 2021 Ocak’ta 4.9 milyar TL olan takipteki krediler, 2021 Aralık’ta 4.2 milyar TL’ye geriledi. Sektör temsilcilerine göre bunun nedeni, çiftçinin borcu borçla kapatması.
‘EŞİ, ÇOCUĞU ÜZERİNE KREDİ ÇEKER HALDELER’
Türkiye Ziraatçılar Derneği (TZD) Başkanı Hüseyin Demirtaş, “İcraya düşmemek için farklı bir bankadan yeni krediler kullanılıyor. Bu yüzden çiftçinin borçlanmadığı banka kalmadı” dedi.
TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası Başkanı Baki Remzi Suiçmez ise, bankalara olan toplam borç artarken takipteki kredilerin azalmasına ilişkin “İpotek ve takip sorunu nedeniyle borcunun bir kısmını ürün bedelini aldığında öderken, birçok çiftçi eşinin ya da çocuklarının üzerine başka bankalardan aldığı kredilerle borcunu ödemeye çalışmakta, yani borcuna takla attırmaktadır” diye konuştu.
‘YENİ BORÇLAR DA TAKİBE GİRECEK’
Suiçmez, çiftçilerin Tarım Kredi Kooperatifleri ve özel sektöre olan borcuyla birlikte toplam borcunun 2022 yılı başında 225 milyar TL’nin üzerinde olduğu bilgisini verdi.
Takipteki kredi miktarının azalmasının ve işletme sermayesi yetersiz olan çiftçilerin üretime devam edebilmeleri için aldıkları borç miktarlarının sürekli artmasının ‘borcu borçla döndürme kısır döngüsünün devamı’ anlamına geldiğini vurgulayan Suiçmez, olabilecekleri ve ne yapılması gerektiğini şöyle özetledi:
“Artan girdi maliyetlerinde somut indirimlerin olmadığı günümüzde, yeterli miktarda ve zamanında destek ödemesi alamaması halinde çiftçilerin yakın gelecekte yeni borçları takibe girecek, ipotek edilen arazilerine bankalarca el konulma işlemi hızlanacaktır. Çözüm, çiftçilerin yıllık işletme sermayelerini borçlanmadan sağlayacakları bir ekonomik yapının kurulmasıdır.”
TRAKTÖRÜ, HAYVANI, ARSASI HACİZ EDİLDİ
Tarım sektörünün takipteki kredilerinin düşmesinde etkili olan nedenlerden birinin de, çiftçilerin yakın zamanda traktörüne, hayvanına hatta evine ve arsasına ipotek konulmaya başlaması olduğu belirtiliyor.
2021 yılında Amasya’da traktörüne, Kars’ta hayvanına icra gelen çiftçiler olmuş; Tarım Kredi Kooperatifi’ne olan borcu nedeniyle koyunlarını, ineklerini satmak zorunda kalan Malatyalı bir çiftçi ise, traktörü de satışa çıkarılınca çaresizlikten ağlamıştı.
Bu durumların artması üzerine, çiftçilerin çaresizlikten bir bankaya olan borcunu, diğer bankalardan eşinin, çocuğunun üzerine çektirdiği yeni kredilerle kapamaya çalıştıkları, bu yüzden de toplam borç artarken batık kredi miktarının azaldığı ifade ediliyor.
