Eskişehirli bir vatandaş, Diyanet İşleri Yüksek Kurulu Başkanlığı’na attığı mesajla ‘stokçuluk yapmak günah mı?’ diye sordu. Diyanet İşleri Yüksek Kurulu ise, “Bolluk ve ucuzluk zamanında mal depolayıp ihtiyaç halinde makul ve rayiç fiyattan satışa sunmak caizdir. Ancak bu ürünleri stoklamak suretiyle piyasa fiyatlarının yükselmesine sebep olmak ve bu şekilde aşırı kâr elde ederek topluma zarar vermek, karaborsacılık sayılacağından caiz değildir” cevabını verdi.
Eskişehirli bir vatandaşın, Diyanet İşleri Yüksek Kurulu Başkanlığı’nın Dini Bilgilendirme Platformu olan sitesine stokçuluk yapmanın günah olup olmamasına, caiz olmadığı yanıtı geldi.
BUNLARIN GEREĞİNİ YAPACAĞIZ
Son aylarda birçok temel tüketim maddesinde yaşanan temin sorununa son olarak ayçiçek yağı eklendi. Yaklaşık bir haftadır devam eden marketlerde ayçiçek yağının bulunmamasıyla ilgili Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan, kadın muhtarlar toplantısında açıklamalarda bulunmuştu.
Stokçuluk yapanlara tepki gösteren Erdoğan, son günlerde bir yağ meselesi çıkartıldığını ve bizim ayçiçeği, zeytinyağı, böyle bir sorunumuzun olmadığını belirterek,
“Bunu muhalefet, ülkemizi darda zorda göstermek adına böyle bir kampanyayı yürütüyor. Muhtarlarımdan şunu istiyorum. Mahallenizde marketlerde gerçekten ayçiçek yağı var mı yok mu? Gerekirse sizler İçişleri Bakanlığımız adına bunların depolarını bile takip edip bize ihbar edeceksiniz, bunların gereğini yapacağız. Buralarda birinci derece sorumlu validir, sizler valinin oralardaki eli, ayağısınız. Bunlar stokçu, depoluyorlar, rakamları yükseltiyorlar ve raflarda yok diyerek böyle kampanyayı yürütüyorlar” şeklinde konuşmuştu.
STOKÇULUK GÜNAH MI?
Son aylarda özellikle zincir marketlerin ‘stokçuluk’ yaptığı iddiaları üzerine Eskişehirli bir vatandaş, Diyanet İşleri Yüksek Kurulu Başkanlığı’nın Dini Bilgilendirme Platformu olan sitesine, ‘Stokçuluk yapmak günah mıdır? Ucuz bir fiyata alınan ürünü uzun süre bekletip çok daha yüksek fiyata satmak, kul hakkı yemeye girer mi?’ diye sordu.
KARABORSACILIK HEM DİNİMİZDE HEM DE DİĞER DİNLERDE YASAKLANMIŞTIR
Diyanet İşleri Yüksek Kurulu Başkanlığı, vatandaşın sorusuna verdiği yanıtta, karaborsacılığın halkın ihtiyaç duyduğu malları pahalanması gayesiyle stoklayarak piyasadan çekip piyasaya arzını geciktirmek demek olduğunu belirtti. Karaborsacılık yapan kişinin, ihtiyaç duyulan mala talebi artırmak suretiyle fiyatların yapay bir şekilde yükselmesine ve malın değerinin normal piyasa seviyesinin üzerine çıkmasına sebep olduğu belirtilen açıklamada şu ifadelere yer verildi:
“Karaborsacılık, hem İslam’da hem de diğer dinlerde ve hukuk sistemlerinde yasaklanmıştır. Zira bu kimse bir taraftan stokladığı malların fiyatlarının anormal yükselmesi üzerine malı satarak haksız kazanç elde etmekte, diğer taraftan halkı ihtiyaç duyduğu maddelerden mahrum bırakarak toplumun zarar görmesine neden olmaktadır.
İslam’a göre karaborsacılık yapan kimse Allah katında sorumludur. Resûlullah (s.a.s.), ‘Kim karaborsacılık yaparsa o günahkârdır.’ (Müslim, Müsâkât, 129) buyurmuştur. Bir başka rivayette ise karaborsacılık yapanın Allah’ın rahmetinden uzak olacağı ifade edilmiştir (İbn Mâce, “Ticârât”, 6).
Genel olarak karaborsacılık yasağı, insan ve hayvanların ihtiyaç duyduğu temel gıda maddeleri üzerinden değerlendirilmiş olsa da söz konusu hükmün kapsamına ihtiyaç duyulan diğer malları da dâhil eden fakihler bulunmaktadır.
Günümüzde toplumun ihtiyaç duyduğu bütün mal ve hizmetlerin de bu çerçevede değerlendirilmesi mümkündür. Diğer taraftan üretim veya arz fazlası malların gelecekteki talepleri karşılamak için ihtiyaten depolanması karaborsacılık kapsamında değildir.
Zira fakihlerin büyük çoğunluğu, bolluk ve ucuzluk zamanında halkın zarar görmeyeceği bir depolamayı caiz görmüşlerdir. Netice itibarıyla, bolluk ve ucuzluk zamanında mal depolayıp ihtiyaç halinde makul ve rayiç fiyattan satışa sunmak caizdir. Ancak bu ürünleri stoklamak suretiyle piyasa fiyatlarının yükselmesine sebep olmak ve bu şekilde aşırı kâr elde ederek topluma zarar vermek, karaborsacılık sayılacağından caiz değildir.”
