ABD’deki Stanford Üniversitesi’nde adına kurulan laboratuvarda, kanser ve antibiyotik direnciyle ilgili tıp ve biyolojide çığır açan buluşlara imza atan Türk bilim insanı Doç. Dr. Gözde Durmuş “Bana, ‘genetik okuma işsiz kalırsın’ dediler. Kız çocuklarına asla ‘yapamazsın’ demeyin” dedi.
Tıp ve biyolojide 1 damla kan ve 1 dolara teşhis konulmasını sağlayan buluşuyla 35 yaşında, ‘Dünyada Lider Bilim İnsanı” seçilen Stanford Üniversitesi’ ndeki gururumuz Doç. Dr. Gözde Durmuş, “Uluslararası Bilimde Kadın ve Kız Günü” nedeniyle Üsküdar SEV Ortaokulu öğrencileriyle bir araya geldi. İzmir Buca Anadolu Lisesi’nde okurken, genetik kodu değiştirilen koyun Dolly’nin dünyaya geldiğini anlatan Durmuş, “Genetik ilgimi çekti. ODTÜ’de moleküler biyoloji ve genetik okumak istediğimde, ‘Genetik okursan işsiz kalırsın’ dediler, okudum” dedi.
ONA DA KİMSE İNANMAMIŞ!
“Projeme ilk başladığımda Stanford’da şu an beraber çalıştığım hiçbir doktor çalışacağına inanmadı. Pes edeceğim zamanlar olsa da 5 yılda tamamladım. Bilimde statükoyu değiştirmek istemeyen, ‘Bu da çalışır mı?’ diyen çok insan karşınıza çıkacak. Asla pes etmeyin. Ben öğrencilerime hiçbir zaman ‘yapamazsın, bu çalışmaz’ demem. ‘Dene, olmazsa tekrardan tartışırız” diyorum.”
KANSER HÜCRESİNİ UÇURDU
“Buzdolabına taktığımız mıknatıslar kadar küçük mıknatısları lego yapıp, manyetik alanı hücreler üzerinde kullanabileceğimizi keşfettik. Bu cihazla hücreleri havaya uçurup, manyetik alanda yer çekimine karşı nasıl düştüğüne bağlı olarak biyolojik özelliğinin değiştiğini gözlemledik. Göğüs, gırtlak, akciğer, kolon kanseri hücreleri, sağlıklı beyaz ve kırmızı kan hücrelerine göre çok daha yükseğe uçabiliyor. Bir kan örneğini alıp manyetik bir alanda uçurup bakarsak, hastanın kanında olmaması gereken kanser hücreleri varsa bunları tespit edebiliriz.
“AMELİYATA GEREK KALMAYACAK”
“Buradan yola çıkıp, hastanın kanından çektiğimiz hücrelerin hangi ilaçla tedavi edilip edilemeyeceğini anlayabileceğimizi bulduk. İstediğiniz yerde, hücre ile kanla ya da herhangi bir örnekle çalışılabilir teknoloji haline getirdik. Ameliyata gerek kalmadan kanınızdan hastalık tespit etmeye dair teknolojiler, kanser araştırmalarını 10-20 yılda bir sonraki seviyeye taşıyacak. Kanser alanında çalışmaya devam edeceğim.”
